बापरे! खोकला म्हणजे…? आताच घ्या काळजी

खोकला हा फुफ्फुसातून अचानक, सहसा अनैच्छिकपणे, जोरदारपणे हवेचा बाहेर टाकला जाणारा प्रकार आहे. खोकल्याचा परावर्त हा शरीराचा एक महत्त्वाचा संरक्षणात्मक यंत्रणा आहे. वायुमार्गात त्रास किंवा अडथळा झाल्यास हा परावर्त सक्रिय होतो, ज्यामुळे हवेचा जोरदार प्रवाह श्वसनमार्गातील अडथळे दूर करतो.

खोकल्याचे दोन प्रकार असतात:

1.कोरडा खोकला: ज्यामध्ये कफ किंवा इतर कोणताही पदार्थ बाहेर पडत नाही.

2.उत्पादक खोकला: ज्यामध्ये कफ, पू किंवा इतर पदार्थ बाहेर टाकला जातो. अशा खोकल्याला उपयुक्त मानले जाते आणि तो दडपण्यासाठी औषधांचा वापर करणे टाळले जाते.

नाकातून घशात जाणारा कफ (पोस्ट-नेझल ड्रिप) खोकल्याचा परावर्त चालू करू शकतो. अशा खोकल्यावर उपचार करणे गरजेचे असते.

खोकल्याचे गंभीर लक्षणे:

खोकल्यासोबत रक्त येत असेल.

छातीत दुखत असेल किंवा श्वास घेताना त्रास होत असेल.

वजन अचानक कमी होत असेल.

ताप, पोट फुगणे किंवा इतर लक्षणे असतील.

लहान बाळ (3 महिन्यांपेक्षा कमी वयाचे) सतत खोकत असेल.

जाडसर, दुर्गंधीयुक्त किंवा हिरवट रंगाचा कफ खोकल्याने बाहेर पडत असेल.

खोकल्याची कारणे:

1.धूम्रपान

2.सर्दी, फ्लू किंवा इतर व्हायरल संसर्ग

3.औषधांचा दुष्परिणाम (उदा. ACE इनहिबिटर्स)

4.अॅलर्जी

5.बॅक्टेरियल किंवा व्हायरल संसर्ग

6.पर्यावरणीय प्रदूषण

7.गॅस्ट्रोइसोफॅगल रिफ्लक्स

8.अस्थमा

9.फुफ्फुसाचा कर्करोग

खोकल्याचे निदान:

खोकल्याचे कारण समजण्यासाठी डॉक्टर तपासणी करतात. छातीचा एक्स-रे, कफाचे मायक्रोस्कोपिक निरीक्षण, ब्रॉन्कोस्कोपी किंवा लेरिंगोस्कोपी यासारख्या चाचण्या आवश्यक असल्यास केल्या जातात.

खोकल्यावर उपचार:

उपचार हे खोकल्याच्या मूळ कारणावर अवलंबून असतात.

संसर्गासाठी अँटीबायोटिक्स.

अस्थमासाठी ब्रॉन्कोडायलेटर्स.

अॅलर्जी असल्यास अँटीहिस्टामिन्स.

कोरड्या खोकल्यासाठी अँटीटसिव्ह औषधे.

कफ बाहेर काढण्यासाठी एक्सपेक्टोरंट्स.

खोकला टाळणे किंवा दडपणे टाळले जाते कारण तो श्वसनमार्ग स्वच्छ करण्यास मदत करतो.

लेखन- अविनाश बनसोडे (प्रधानमंत्री जनऔषधी केंद्र, सांगोला)