सोलापूर : सोलापूर जिल्हा म्हणजे कोरडवाहू शेतीचा परिचित चेहरा. पण आता हे चित्र झपाट्याने बदलत आहे. ऊसाच्या पारंपरिक पिकांना मागे टाकत शेतकरी डाळिंब, केळी, आंबा, पेरू आणि नारळाच्या लागवडीकडे वळत आहेत. या ‘फळबाग क्रांती’ने सोलापूर जिल्हा महाराष्ट्रात एक प्रेरणादायी उदाहरण ठरत आहे.
फळपिकांचे क्षेत्र वाढले 1 लाख हेक्टरच्या पुढे!
पारंपरिक शेतीच्या चौकटीबाहेर जाऊन पुढील आर्थिक गणित लक्षात घेऊन शेतकरी आता अधिक लाभदायक आणि निर्यातक्षम फळपिकांकडे वळत आहेत.
मागील आर्थिक वर्षात ३,००० हेक्टरपेक्षा अधिक क्षेत्रावर फळपीक लागवड झाली असून, एकूण फळबाग क्षेत्र १ लाख हेक्टरच्या पुढे गेले आहे.
असल्याने कायम मागणी आहे. डाळिंबाचा मोठा हिस्सा परदेशात निर्यात होतो, त्यामुळे याच्या लागवडीत सतत वाढ दिसून येते. ऊस अजूनही आघाडीवर, पण फळपिकांचा वेग झपाट्याचा
जिल्ह्यातील ऊस लागवड सध्या १.५७ लाख हेक्टरवर आहे. ऊस हे शाश्वत उत्पन्न देणारे पीक असून, साखर कारखान्यांच्या उपलब्धतेमुळे शेतकरी त्याकडे वळतात. पण फळपिकांची वाढ पाहता शेतकरी आता विविधतेकडे वळू लागले आहेत.
डाळिंबाची निर्यात – सोलापूरचा परकीय चलनात वाटा
सोलापूर जिल्ह्यात २८ हजार हेक्टरवर डाळिंब लागवड होते. यातील बहुतांश पीक मध्यपूर्व, युरोप आणि आशियाई बाजारात निर्यात केले जाते. त्यामुळे जिल्ह्याचे आर्थिक मूल्य मोठ्या प्रमाणात वाढले आहे.
तालुकानिहाय झपाट्याने वाढती फळबाग लागवड
- करमाळा: 630 हेक्टर (केळी सर्वाधिक)
- पंढरपूर: 518 हेक्टर (364 हेक्टर केळी, 88 हेक्टर डाळिंब)
- मोहोळ: 411 हेक्टर (डाळिंब, पेरू, केळी यांचा समावेश)
या आकड्यांवरून स्पष्ट होते की, फक्त एक-दोन ठिकाणी नव्हे, तर संपूर्ण जिल्हाभरात फळपिकांची लागवड झपाट्याने वाढत आहे.
कृषी परिवर्तनाचा चेहरा बदलतोय…
केवळ पिकांचा प्रकारच नव्हे, तर शेतकऱ्यांची पीक निवड, व्यवस्थापन, बाजारपेठेतील दृष्टीकोन आणि शेतीचा दृष्टीकोन या सर्व गोष्टींमध्ये आमूलाग्र बदल दिसून येतो आहे.
डाळिंब, द्राक्ष, लिंबू, सीताफळ, पेरू, आंबा, केळी ही पिकं म्हणजे:
- अधिक नफा
- निर्यातीची संधी
- बाजाराशी थेट जोडणी
- कमी पाण्यात अधिक उत्पादन
सोलापूरची फळबाग क्रांती देशासाठी आदर्श ठरत आहे!
या बदलामुळे कोरडवाहू जिल्ह्यातीलही शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढण्यास मदत होते आहे. शाश्वत शेती, पर्यावरणपूरक पद्धती, आणि जागतिक बाजारपेठेपर्यंत पोहोचण्याची संधी — हे सारे मिळून ग्रामीण महाराष्ट्राचा चेहरामोहरा बदलत आहे.
About the Author
